زردی
متخصص زردی نوزاد در تهران
درصد زیادی از نوزادانی که در زمان طبیعی زایمان به دنیا آمده‌اند، در طول یک یا دو هفت اول زندگی، یک ته مایۀ زرد رنگ در پوستشان دارند که زردی یا یرقان نامیده می‌شود. سطح بالای یک رنگ‌دانه در خون به نام بیلی‌روبین باعث زردی پوست می‌شود. علامت این بیماری به گونه ای است که ابتدا تغییر رنگ در پوست صورت و سپس در سفیدی چشم ها رخ می دهد و بعد با افزایش میزان آن به ترتیب سینه، شکم، بازو و پاها را درگیر می کند. این بیماری شیوع نسبتا بالایی دارد به گونه ای که ۶۰ درصد نوزادان ترم و ۸۰ درصد نارس ها به درجاتی از زردی مبتلا می شوند پس احتمال درگیری با این مسئله اصلا کم نیست و با کمک بهترین متخصص زردی نوزاد قابل رفع می باشد.
🩺 مطب دکتر مریم ابراهیم پور فوق تخصص نوزادان و اطفال آماده ارائه کلیه خدمات پزشکی کودکان و نوزادان انواع معاینه زردی و درمان قطعی زردی نوزاد ۳۲۵۴۳۰۰۵-۰۳۴
زردی نوزاد چیست؟
سطح بالای یک رنگ‌دانه در خون به نام بیلی‌روبین باعث زردی پوست می‌شود. خون انسان حاوی بیلی‌روبین است و بیلی‌روبین یکی از محصولات جانبی شکسته شدن و تجزیه گلبول‌های قرمز پیر است.
کبد به طور طبیعی، بیلی‌روبین را از خون خارج می‌کند و بعد روده از طریق مدفوع آن را دفع می‌کند.
در طول بارداری، کبد مادر، بیلی‌روبین بدن جنین را دفع می‌کند. بعد از تولد وظیفه دفع بیلی روبین برعهده کبد و روده نوزاد خواهد بود چنانچه کبد و روده نوزادان توانایی دفع مناسب بیلی روبین نداشته باشد و یا تخریب بیش از حد گلبول های قرمز در بدن نوزاد صورت گیرد، بیلی روبین حاصل از تخریب خون نوزاد تجمع پیدا می‌کند و با رسوب در پوست نوزاد، پوست ته‌رنگ زرد ناشی از یرقان به خود می‌گیرد. این نوع زردی که زردی فیزیولوژیک نامیده می‌شود، معمولاً در روز دوم یا سوم زندگی نوزاد روی پوستش ظاهر می‌شود و طی دو هفته خودبه‌خود از بین می‌رود.
راه تشخیص زردی نوزاد
تشخیص زردی نوزاد ممکن است کمی سخت باشد، به خصوص وقتی که نوزاد پوست تیره داشته باشد. در چنین مواردی جهت اطمینان کمی به آرامی پوست روی بینی یا پیشانی نوزاد را فشار بدهید. در این حالت اگر نوزاد شما زردی داشته باشد بعد از برداشتن انگشت پوست زرد رنگ می شود.
زردی به ۲ نوع تقسیم می‌شود
- زردی مستقیم
- زردی غیرمستقیم
آنچه اغلب در نوزادان اتفاق می‌افتد زردی غیرمستقیم است که می‌تواند به بافت مغزی خسارت بزند. زردی مستقیم چندان مشکل‌ساز نیست مگر اینکه نوزاد مبتلا به عفونت یا ناراحتی کبدی باشد. البته همیشه زردی تنها علامت نیست. اگر در کنار زردی علایم دیگری مانند بی‌حالی یا شیر خوب نخوردن یا بالا و پایین بودن درجه حرارت بدن وجود داشت احتمال خطر بالاتر است و مراجعه به پزشک باید با سرعت بیشتری صورت بگیرد.
نکاتی مهم درباره زردی نوزاد
در مواجه با زردی نوزاد به این نکات باید توجه شود:
- زردی در روز اول تولد غیر عادیست و باید توسط پزشک متخصص زردی نوزاد بررسی شود.
- علائمی مانند همراه بودن زردی باتب، بی‌حالی و شیر نخوردن بسیار مهم است و حتما باید توسط پزشک بررسی شود.
- سابقه داشتن نوزاد قبلی در خانواده که مبتلا به زردی بوده و درمان‌های پیشرفته مثل تعویض خون یا فوتوتراپی در بیمارستان را داشته، بسیار در بررسی نوزاد زرد مهم است.
درمان زردی نوزاد چیست؟
بیمارستان بیش از 72 ساعت پس از زایمان، بیشتر مادران و نوزادان را ترخیص می کند. برای والدین بسیار مهم است که چند روز پس از تولد نوزادان خود را برای معاینه بیاورند زیرا سطح بیلی روبین بین 3 تا 7 روز پس از تولد به اوج خود می رسد.
روش های مختلف درمان نوزادان مبتلا به زردی به شرح زیر است:
- مصرف مایعات
از دست رفتن مایعات در بدن باعث افزایش سطح بیلی روبین در خون می شود. درمان کم آبی بدن باعث دفع بیلی روبین از راه ادرار و مدفوع می شود.
- فتوتراپی
درمان قطعی زردی فوتوتراپی یا همان نور درمانی است. یعنی قرار دادن پوست نوزاد در معرض نوع خاصی از نور آبی که باعث تبدیل بی لیروبین به ایزومرهای غیرسمی و قابل دفع می شود. حداکثر جذب نور توسط بیلی روبین در طیف ۴۲۰ تا ۴۷۰ نانومتر از نور آبی است که بدین منظور از لامپ های خاصی با فاصله مشخص استفاده می شود لذا از قرار دادن نوزاد در معرض لامپ های مهتابی معمولی اجتناب نمایید.
- پتوی فیبر نوری
یک گزینۀ دیگر درمان نوزادان مبتلا به زردی پیچیدن نوزاد در یک پتوی فیبر نوری به نام بیلی‌بلنکت یا بیلی‌پد است. با داشتن نسخه از پزشکتان، شاید بتوانید یکی از این پتوها را تهیه کنید و نوزاد را با دستور و اجازۀ پزشکتان در خانه درمان کنید.
- تعویض خون
در مواردی که زردی بسیار شدید باشد ممکن است پزشک متخصص نوزاد ناچار به تعویض خون نوزاد شود. امروزه با فراگیر شدن دستگاه های فوتوتراپی و مراجعه سریع تر والدین به دلیل افزایش سطح آگاهی موارد انجام تعویض خون خیلی کمتر شده است.
- ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIg)
در این روش ایمونوگلوبین از طریق رگ به نوزادانی که زردی نا هم خوانی گروه خونی دارند و یا مواردی که روشهای دیگر درمان بر آن اثر بخش نبوده است تجویز می شود. IVIg آنتی بادی هایی را که بر روی گلبول های قرمز خون اثر می گذارد را متوقف می کند و نیاز به انتقال خون را کاهش می دهد.
از نظر علمی تاثیر موادی مانند ترنجبین، شیرخشت یا داروهای موسوم به قطره زردی در پیشگیری یا درمان زردی نوزاد ثابت نشده ولی به لحاظ تئوریک هر چیزی که باعث افزایش کار سیستم گوارش و دفع مدفوع شود ممکن است در کاهش زردی موثر باشد اما تاثیر آنها به حدی نیست که بتوان بعنوان یک روش موثر یا قطعی روی آنها حساب کرد.
کدام نوزادان در معرض خطر بالاتری برای زردی قرار دارند؟
- اگر مادر گروه خون O داشته باشد ولی نوزاد گروه خون A یا B داشته باشد.
- اگر مادر Rh منفی و نوزاد Rh مثبت داشته باشد. بخصوص اگر مادر آمپول درگام حین حاملگی و بعد از زایمان دریافت نکرده باشد و به ویژه در زایمان های دوم به بعد.
- سابقه زردی در فرزندان قبلی
- عدم دریافت کافی شیر مادر در روزهای اول زندگی
- نوزادان نارس(سن حاملگی کمتر از 37 هفته)
- نوزادان با وزن تولد کمتر از 2500 گرم
- نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به دیابت
- نوزاد مبتلا به فاوویسم
مکانیزم فتوتراپی به چه شکل است؟
فتوتراپی باعث تغییر بیلی روبین به ترکیباتی که از طریق ادرار و مدفوع دفع می‌شوند می‌گردد. نور با طول موج مخصوص می‌تواند بیلی روبین را به دو مؤلفه به نام‌های لیمیروبین و فوتوبیلیروبین تجزیه می‌کند. این دو ماده شیمیایی ایزومرهای بیلی‌روبین هستند به این معنی که از اتم‌های مشابه ساخته شده‌اند اما ساختار آنها متفاوت است. این طول موج‌ها در لامپ‌های فلورسنت نیز ساخته می‌شوند. وقتی که این نورها در پوست نفوذ می‌کنند باعث می‌شوند که بیلی روبین به ایزومرها تجزیه شده و بدون این که وارد کبد شود از بدن دفع شود.
قبل از درمان نوزاد به روش فتوتراپی
- آزمایش خون
- تغذیه نوزاد
- نظارت بر عملکرد قلب
- کنترل علائم حیاتی
